Με αφορμή τις συζητήσεις των τελευταίων ημερών, ο εκπαιδευτής Δημήτρης Κοτάκος μας εξηγεί της διαφορά των Ροτβάιλερ με τις άλλες φυλές.
Από την αρχή των σπουδών μου στην εκπαίδευση και την συμπεριφορά σκύλων ένα ήταν το θέμα που τραβούσε πάντα την προσοχή μου. Η στοχοποίηση κάποιων συγκεκριμένων φυλών ως “επικίνδυνες”. Τα τελευταία χρόνια έχω αφιερώσει πολλές ώρες μελετώντας συμπεράσματα παγκόσμιων οργανισμών και ύστερα από προσωπικές παρατηρήσεις έχω καταλήξει σε κάποια συμπεράσματα.
Οποιοδήποτε σκύλο ένας ιδιοκτήτης ή συγκεκριμένες καταστάσεις μπορεί να τον μετατρέψουν σε “μηχανή που δαγκώνει”. Θα εξαιρέσω παθολογικούς λόγους.
Στο παρακάτω κείμενο δεν έχω καμία διάθεση να δικαιολογήσω τους σκύλους ή να κατηγορήσω τους ανθρώπους. Για αυτό το λόγο θα βασιστώ μόνο σε επιστημονικά στοιχεία και παρατηρήσεις.
Προσοχή! Δεν θα αναφέρω πουθενά τη λέξη “Στατιστική”. Εάν προσπαθήσουμε να βγάλουμε συμπεράσματα μελετώντας μόνο τους αριθμούς, θα βγάλουμε λανθασμένα και επικίνδυνα συμπεράσματα. Για να κατανοήσουμε τι ακριβώς συμβαίνει θα πρέπει να δούμε κάθε επίθεση, δάγκωμα και περιστατικό ξεχωριστά. Αλλιώς γυρίζουμε στον μεσαίωνα και ως ιερά εξέταση ρίχνουμε στην φωτιά όποια γυναίκα έχει στο χωριό κόκκινα μαλλιά, σημάδι ερωτικής συνεύρεσης με τον διάβολο.
Είναι πάρα πολλοί αυτοί που μου τηλεφωνούν και μου ζητούν να “αγριέψω” τον σκύλο τους με σκοπό να “προστατεύει” την περιοχή που μένει. Στην πλειοψηφία τους αυτά τα σκυλιά είναι Rottweiler, Pit Bull, Γερμανικά Ποιμενικά. Όταν τους ρωτώ εάν γνωρίζουν τις επιπτώσεις, μου απαντούν θετικά. Θέλουν δηλαδή να έχουν έναν σκύλο που δεν θα διστάσει να δαγκώσει κάποιον που θα μπει στο χώρο που προστατεύει, εάν δεν βρίσκεται παρών το “Αφεντικό”. Οι άνθρωποι δηλαδή όταν θέλουν σκυλί να “δαγκώνει” στρέφονται στην απόκτηση μία τέτοια φυλής, λόγο της φήμης. Μήπως είναι και αυτός ένας λόγος που στα περισσότερα περιστατικά εμπλέκονται αυτές οι φυλές;
Είναι τα Rottweiler επικίνδυνα;
Εάν προσπαθήσεις να μπεις στην περιοχή που φυλάει/προστατεύει ένα Rottweiler υπάρχει πιθανότητα να σε δαγκώσει, αλλά θα σε έχει προειδοποιήσει πρώτα γαβγίζοντας. “Φύγε! Φύγε! Θα σε δαγκώσω!” αυτό στην ουσία σου λέει γαβγίζοντας. Εάν συνεχίσεις σίγουρα παίρνεις και την ευθύνη. Σαν φυλή το Rottweiler έχει έντονο το ένστικτο της προστασίας. Για την περιοχή του, την οικογένεια του, ανθρώπινη και μη.
Δεν είναι “ανεπιθύμητη συμπεριφορά”, όπως θα λέγανε πολλοί. Δεν είναι “κακό” ή “επιθετικό” σκυλί όπως θα λέγανε περισσότεροι. Είναι απλά Rottweiler. Δεν πρέπει να φοβάσαι ένα Rottweiler (ή οποιοδήποτε άλλο σκυλί), πρέπει απλά να σέβεσαι τα ένστικτά του.
Προσωπικά γνωρίζω Rottweiler που δεν δαγκώνουν ακόμη και όταν προστατεύουν την περιοχή τους. Αυτό είναι κάτι που προϋποθέτει πολλή δουλεία τα δύο πρώτα χρόνια της ζωής τους.
Κάθε σκύλος έχει αποτυπωμένα πολύ καλά στο μυαλό, χαρακτηριστικά της φυλής του, τα οποία καθορίζουν την συμπεριφορά του. Όσο και αν κάποια από αυτά τα χαρακτηριστικά ίσως να έχουν “εξασθενίσει” ή “τροποποιηθεί” με την επιλεκτική αναπαραγωγή είναι πολύ δύσκολο να διαγραφούν από το μυαλό του σκύλου μας.
Για παράδειγμα, δεν υπάρχουν πολλά Terrier που θα αγνοήσουν ένα μικρό ζώο που τρέχει χωρίς να το κυνηγήσουν (Prey drive). Ο σκοπός δεν είναι να απαγορεύσουμε στο σκύλο να κάνει κάτι το οποίο είναι αποτυπωμένο στο μυαλό του για εκατοντάδες χρόνια. Κάποιες “ανεπιθύμητες συμπεριφορές”, που μπορεί να είναι και επικίνδυνες ή ενοχλητικές για τον άνθρωπο, πρέπει να ανακατευθυνθούν αλλού, σε πιο “πολιτισμένες συμπεριφορές”.
Εάν προσπαθήσουμε πολύ απλά να τις απαγορεύσουμε, πιθανόν να έχουμε άσχημα αποτελέσματα όπως ανησυχία, απογοήτευση, άγχος, πιθανόν και επιθετικότητα. Λέγοντας “πολιτισμένες συμπεριφορές” αναφέρομαι σε δραστηριότητες όπως από μια μεγάλη βόλτα μέχρι agility και παιχνίδια ανάκτησης αντικειμένων.
Ότι ταιριάζει πιο πολύ στον σκύλο που έχουμε επιλέξει να έχουμε δίπλα μας και ικανοποιεί τις σωματικές και ψυχολογικές ανάγκες της φυλής του. Αυτό που προσφέρουμε στον σκύλο μας, με σκοπό να ανακατευθύνουμε όποια ανεπιθύμητη συμπεριφορά, θα πρέπει να του δίνει μεγαλύτερη ευχαρίστηση από αυτή της ανεπιθύμητης συμπεριφοράς.
Ας δούμε γιατί δαγκώνουν οι σκύλοι;
- Αντιδρούν σε στρεσογόνες καταστάσεις.
- Αντιδρούν όταν απειλείται η ζωή τους.
- Αντιδρούν επειδή φοβούνται.
- Αντιδρούν για να προστατέψουν τον “ιδιοκτήτη” τους, τα κουτάβια, κάποιο μέλος της αγέλης ή την τροφή τους.
- Όταν είναι άρρωστα ή πληγωμένα.
- Όταν νιώσουν παγιδευμένα και δεν μπορούν να διαφύγουν από αυτό που θεωρούν ότι τα απειλεί.
- Επιδή έχουν εκπαιδευτεί να το κάνουν.
Τα σκυλιά δεν δαγκώνουν χωρίς λόγο, δεν είναι τρελά. Μερικούς λόγους αναφέραμε παραπάνω. Πάντα υπάρχει κάτι που ενεργοποιεί την ανάγκη του σκύλου να Π.χ Aμυνθεί από φόβο, να υπερασπιστεί την περιοχή του, να κάνει αυτό που του έχουν μάθει κ.τ.λ
Υπάρχει πάντα κάποιο συναίσθημα που ενεργοποιεί την συμπεριφορά του σκύλου
Τα σκυλιά πάντα δίνουν σημάδια πριν δαγκώσουν, επιτεθούν. Είναι δική μας ευθύνη να αναγνωρίσουμε τα σημάδια και να απομακρύνουμε τους ανθρώπους που βρίσκονται κοντά.
Οι επιστήμονες σήμερα πιστεύουν πως υπάρχουν πάνω από πενήντα λόγοι που κάποιος σκύλος μπορεί να παρουσιάσει σημάδια επιθετικής συμπεριφορές σε κάποια φάση της ζωής του. Γονίδια, φυλή, ανατροφή, εκτροφή, φόβος, άγχος, τραυματικές εμπειρίες, κακοποίηση, απομόνωση, έλλειψη κοινωνικοποίησης, διατροφή, φάρμακα κ.τ.λ.
Επίσης ο πόνος αλλά και ασθένειες όπως ο διαβήτης, επιληψία, θυροειδής μπορούν να είναι αιτίες εκδήλωσης επιθετικότητας. (Πολλά από τα παραπάνω είναι είναι επίσης υπεύθυνα και για άλλες συμπεριφορές του σκύλου μας.)
Η πλειοψηφία των ειδικών συμπεριφοράς υποστηρίζει πως ένας θηλυκός σκύλος με εμφανή σημάδια επιθετικότητας, κατά πάσα πιθανότητα θα γεννήσει κουτάβια που θα έχουν τάση προς επιθετικότητα. Με λίγα λόγια, τα γονίδια παίζουν ρόλο.
Από την άλλη, έρευνες έχουν δείξει επίσης πως κουτάβια που γεννήθηκαν από ισορροπημένα θηλυκά αλλά για κάποιο λόγο υιοθετήθηκαν και μεγάλωσαν με μη ισορροπημένα/επιθετικά θηλυκά ανέπτυξαν επιθετικότητα. Οπότε η ανατροφή, επίσης παίζει ρόλο. Αν καλούμασταν να απαντήσουμε ποιο από τα δύο έχει το σημαντικότερο κομμάτι ευθύνης, θα απαντούσαμε απλά, και τα δύο.
To 2015 στις Η.Π.Α 34 άνθρωποι απεβίωσαν μετά από επίθεση σκύλου ή σκύλων. 14 από αυτούς ήταν παιδιά. Οι φυλές που ευθύνονται για τους θανάτους είναι Pit Bull, Rottweiler και διασταύρωση αυτών των φυλών με άλλες. Σε δύο περιστατικά εμπλέκονται ένα Husky και ένα αγγλικό Bullgog.
Εάν μείνουμε μόνο στα στατιστικά, τι συμπέρασμα βγάζουμε; Ότι πρόκειται για δύο φυλές πολύ επικίνδυνες. Εάν όμως αναλύσουμε ένα ένα τα περιστατικά, τα συμπεράσματα είναι αρκετά διαφορετικά. Πότε και για πιο λόγο δαγκώθηκαν τα παιδιά αυτά; Τι είχε συμβεί πραγματικά;
- Στην πλειοψηφία οι γονείς απουσίαζαν από τον χώρο. Δεν υπάρχει δηλαδή αυτόπτης μάρτυρας. Στην πλειοψηφία τους, μετά από την προσαγωγή τους και ανάκριση τους από την αστυνομία είχαν πει ψέματα τόσο για τις συνθήκες αλλά και την παρουσία τους στο χώρο με σκοπό να μην διωχθούν ποινικά. Κατηγόρησαν δηλαδή τον σκύλο για “ξαφνική” και “αναίτια” επιθετικότητα, κάτι που ήταν ψέματα. Ποτέ δεν αφήνουμε παιδιά και σκυλιά στον ίδιο χώρο χωρίς επίβλεψη.
- Το παιδί “έπεσε”, “ενόχλησε” το σκύλο την ώρα που κοιμόταν. Η αντίδραση του σκύλου ήταν ενστικτώδη. Φανταστείτε να έπεφτε κάποιος πάνω σας την ώρα που κοιμάστε. Ποτέ δεν ενοχλούμε τον σκύλο καθώς κοιμάται.
- Κάποια από τα σκυλιά των επιθέσεων είχαν εκπαιδευτεί να το κάνουν χωρίς διακρίσεις. Σε αυτές τις περιπτώσεις είχαν καταφέρει να δραπετεύσουν από τον χώρο που ήταν “μαντρωμένα” και επιτέθηκαν στον πρώτο άνθρωπο που βρέθηκε μπροστά τους.
- Πολλά από αυτά τα σκυλιά δεν είχαν συνηθίσει την ανθρώπινη παρουσία, σκόπιμα (κοινωνικοποίηση), ώστε να την αντιμετωπίζουν με φόβο, δυσπιστία. Η κοινωνικοποίηση είναι ίσως ότι πιο σημαντικό για την ομαλή συμβίωση ανθρώπου-σκύλου.
- Τις περισσότερες φορές τις “φυλές υψηλού κινδύνου” τις κατήχαν “άνθρωποι υψηλού κινδύνου”. Οι τελευταίες έρευνες και στατιστικές έδειξαν πως οι ιδιοκτήτες των σκύλων υπεύθυνων για επιθέσεις ήταν άνθρωποι με προβληματική συμπεριφορά. Επίσης πολλοί από αυτούς δεν παρείχαν στο σκύλο την άσκηση, φυσική και πνευματική, που απαιτούταν.
“Μα γιατί με δάγκωσε; Δεν του έκανα τίποτε!”. Δεν έχει σημασία τι πιστεύεις εσύ, αλλά τι πιστεύει ο σκύλος.
Εάν θέλουμε στο μέλλον να ακούμε όλο και λιγότερο για θανάτους από επιθέσεις σκύλων θα πρέπει να φροντίσουμε για περισσότερη παιδεία, ενημέρωση και την κατανόηση του σκύλου ως ζώο που έχει ένστικτα και ανάγκες. Επίσης εάν αλλάξει η ανθρώπινη αντίληψη για τις φυλές αυτές ίσως στο μέλλον σταματήσουμε να τις βλέπουμε πρώτη είδηση στα κανάλια.
